Thisen Sang Eitur

Thisen sang hi khawvel pum huapa natna kan buaipui ber te zinga mi a ni a. Awm awl lutuk vang leh ei tur duhthlan fimkhur loh vanga vei a ni tlangpui. Tun ṭum chu theirah ṭhenkhat, thisen sang veite tana ei tur ṭha tak, helaia kan hmuh mai theih leh kan chinpun ve theihte han zirho leh teh ang.

WHO chhut dan chuan thisen sang hi mi za zela mi 13-in an thihpui angin an chhut a. Thisen nekna tamzawng (blood pressure) hi a sang lamah 100-140 inkar leh a hnuai lamah 60-90 inkarah kan awmtir hram hram a ngai a. Hemi aia a san tawh hian thisen sang vei kan lo ni tawh ṭhin a. Inenkawlna pawisa nei mah i la, duh ai chuan kan inenkawl tlai tawh tih hre rengin hetiang dinhmun kan thlen hma hian inenkawl a, inentir fo tur kan ni.

Kan thil ei zinga thisen sang thlentu bera ngaih chu ‘sodium’ tamna ei hi a ni a. Kan chi liah ṭhin te, baia kan thlak soda te, chhangthawp (chhang puar chi ho)-a kan telh soda te hian nasa takin thisen sang vei a tiawl a ni. Tin, eitur kan mawm lutuk leh kan ro lutuk te hian thau chhia taksaah a titam. Chumi doletna tur chuan theirah kan ei tam a ngai a. Potassium leh Vitamin C tamna theirahte hian BP sang a thunun thei a ni:

  1. Balhla: Balhla lar deuhna chu potassium a pai tam em em mai hi a ni. Sodium a pai mang loh thung bawk avang hian thisen sang veite tan chuan theirah zinga an kawmngeih ber tur a ni.
  2. Dawnfawh: Dawnfawh hian amino acid chi khat – L-citrulline a pai tel a. L-citrulline hian BP a tihniam thei tih hi finfiah a ni tawh nghe nghe a ni. Dawhfawh mu pawh hi eitur ṭha tak bawk a ni.
  3. Serthlum: Serthlum pawh hian Vitamin C a pai tam hle a, thisen sang a tihniam thei bawk a ni. A tuisawr in ai chuan a tak nena ei hian serthlum ṭhatna tak tak i lachhuak thei zawk bawk.
  4. Butter fruit: Mizoin Butter fruit kan tih mai, Avocado hian oleic acid a pai a, he acid hi BP tihniam thei a ni. Hei bakah hian potassium a pai tam hle bawk.
  5. Beetroot: Buluih pian deuh, a sen duk a ni thung a, ram tam takah chuan fu aiah beetroot hi chini siamna atan an hmang a ni. Nitrates a pai tam hle a, hei hian thisen zam a tizawi a, thisen luang a timuang thei a ni. Beetroot tui hian darkar rei lo te chhungin thisen sang a tihniam thei nia sawi a ni.

Taksa mamawh ei tur ṭha atan hian thei hming changkang tak tak leh kan chin ni lem lote ai hian keimahni chin ngei, kan tualchhuak thlai leh sa ngei mai te hi a khawtual mite hian kan ngei ber a ni tih hi zirna hrang hrangin a nemnghet a. Buh leh bal mai bakah thlai leh theirah tharchhuak tam tura ṭan lak kan ngai hle mai. Hnathawh uar i la, ‘zing walk’ emaw, badminton khelh emaw ai chuan hlothlawh emaw, thlai enkawl emaw hian min tihchangkang daih zawk i ring ve em?