Intihcherna Mut Tam

Tun hnai maia Northwestern University Feinberg School of Medicine, Chicago-a experiment lian vak lo an tihna aṭanga a landanin thau lutukte’n intihcher an tumin, ei leh in tihtlem ringawt a tawk lo a, an mut tam a ngai, an ti.

He experiment-ah hian a tel te hi thau lutuk (obese) kan tih ho ang hi an ni a. Chawlkar riat chhung he experiment tih a nih chhung hian a telte hi hlawm hnihah an ṭhen a – hlawm khatna hi an eitur tihtlemsak an nih bakah an nunphung pangngai tihdanglamsak an ni lo a. Hlawm khat dangte hi chu an ei tur an tihtlemsak bakah rei lo te chauh an muthilh phalsak an ni thung a. Chawlhkar riat hnua an rihzawng tlakhniam dan an endiknaah chuan mutna hun nei tlemte chuan thau an paih tlem zawk tih an hmuchhuak a ni.

He experiment aṭanga a landan ang hi Mizote harsatna tawh ṭhin pawh hi niin a hriat a. Hmelhriat leh damlo kan en ṭhenkhatte ka’n zawt kual thuak thuak a. Intihcher duh tam tak chu zanah kan lo mu tlem deuh tlangpui ni chuan a lang. Tin, mu tui thei deuh pawh mut hun mumal nei lo leh mut mumal loh zan nei fote an ni deuh fur bawk.

Kan mut hlan hian kan taksa hi a lo insiamṭha a, repair ngai lai te amahin a lo repair a, nasa takin hna a thawk a ni. Mut laiin kan hahdam viau anga a lan laiin energy (calorie) tam tak kan hmang ral tih hriat reng tur a ni. Mut lai hian thau nasa takin a “kang ral” a, chu chuan thau paihna kawngah nasa takin min pui a ni. Mut a mumal loh chuan taksain kan thau chhekkhawl te a hmang mumal thei lo a, thau tual tual te a awl bik a ni.

Puitling hian a tlangpuiin ni khatah darkar 7-8 muthilh kan mamawh a, chumi aia tlem kan muthilh chuan kan taksain kawng hrang hrangin a tuar thei a ni. A tirah lang nghal loin hre mah i la, mumal lo taka a kuma kum kan khawsak chuan natna ṭha lo tak tak a kaichhuak thei a ni.

Muthilh tam kan duh chuan mut hma darkar khat la awmah kan electronics thil – TV, phone, etc. te off ṭhin tur a ni a. Ri bengchheng tihtlem te, mutna pindan lum nuam tak ni tura sawngbawl te pawh a pawimawh hle a ni. Tin, chhun lamah exercise lak te pawh hian zan mut a tui duh a ni. Hma taka thawh a, hma taka mut hi naupang zirlai atan chauh ni loin, nula leh tlangval te, nu leh pa te tan pawh hriselna, hausakna leh finna a la ni reng a ni tih hria i la, hnam hrisel tak ni turin mi tinin kan hriselna i ngaipawimawh zel ang u.